جنگ تمام‌عیار، اولویت‌های بخش فناوری اوکراین را دگرگون کرده است. فناوری‌های نظامی نوآورانه و راه‌حل‌های پیشرفتهٔ دفاعی نه تنها برای امنیت کشور حیاتی‌اند، بلکه از امیدبخش‌ترین مسیرهای رشد کسب‌وکار نیز به‌شمار می‌آیند. فناوری دفاعی اوکراین مستقیماً در میدان نبرد و تحت سخت‌ترین شرایط آزمایش می‌شود. این شرایط به محصولات اجازه می‌دهد اثربخشی خود را ثابت کنند و در نتیجه، توجه شرکای بین‌المللی، سرمایه‌گذاران و کشورهای متحدی را که به دنبال تقویت توان دفاعی خود هستند، جلب نمایند.

از جایگاهی که در قلب زیست‌بوم فناوری اوکراین دارم، شاهد بوده‌ام که چگونه این بخش به‌سرعت به‌سوی دفاع متمایل شده و چگونه تمرکز جهانی بر نوآوری‌های ما افزایش یافته است.

نیاز به مقابله با تهاجم گستردهٔ روسیه، باعث جهشی فناورانه در حوزهٔ فناوری دفاعی شده است. صدها استارتاپ جوان ظهور کرده‌اند و توجه سرمایه‌گذاران داخلی و بین‌المللی را جلب کرده‌اند. بیش از ۳۰ کشور تاکنون علاقه‌مندی خود را به نوآوری‌های دفاعی اوکراین اعلام کرده‌اند که نشان‌دهندهٔ ظرفیت بالای صادرات فناوری‌های بومی است.

از زمان آغاز تهاجم تمام‌عیار در فوریهٔ ۲۰۲۲، صنعت پهپاد اوکراین از ابتکارهای داوطلبانهٔ کوچک به یک بخش سازمان‌یافته و رقابتی تبدیل شده است. بر اساس گزارش شرکت DataDriven، تولید پهپاد از ۵٬۰۰۰ دستگاه در سال ۲۰۲۲ به ۴ میلیون دستگاه تا پایان ۲۰۲۴ افزایش یافته است — رشدی ۸۰۰ برابری. امروزه بیش از ۵۰۰ تولیدکنندهٔ فعال پهپاد و بیش از ۱٬۰۰۰ مدل مختلف در کشور وجود دارد، و ۸۰٪ از بخش پهپادهای FPV در اختیار چهار شرکت است. سرمایه‌گذاری در صنعت پهپاد در سال ۲۰۲۴ از ۶۰ میلیون دلار فراتر رفت و سرمایه‌گذاری‌های اولیه معمولاً بین ۱ تا ۳ میلیون دلار بوده است.

از زمان راه‌اندازی در مارس ۲۰۲۳، خوشهٔ دولتی فناوری دفاعی Brave1 بیش از ۴٬۶۰۰ نوآوری از سوی بیش از ۲٬۱۰۰ توسعه‌دهنده را ثبت کرده است. اعضای آن روی سامانه‌های تهاجمی، پهپادها، مهمات و راه‌حل‌های پیشرفته برای شناسایی، امنیت سایبری و خنثی‌سازی مین کار می‌کنند. این خوشه بیش از ۶۰۰ کمک‌هزینه به ارزش بیش از ۵۲٫۴ میلیون دلار اعطا کرده است و عملاً به بزرگ‌ترین «سرمایه‌گذار فرشته» برای نوآوری‌های دفاعی اوکراین تبدیل شده است. فناوری‌هایی که با حمایت Brave1 توسعه یافته‌اند — مانند سامانه‌های جنگ الکترونیک سنگرها، پهپادهای رهگیر و وسایل نقلیهٔ زمینی بدون سرنشین لجستیکی (UGV) — در حال تغییر مسیر جنگ هستند. Brave1 همچنین در کدگذاری مطابق با استانداردهای ناتو، آزمایش میدانی و ادغام در نیروهای مسلح نقش دارد.

پژوهش مدرسهٔ اقتصاد کیف و Brave1 نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری در بخش فناوری دفاعی اوکراین از ۵ میلیون دلار در سال ۲۰۲۳ به ۵۰ میلیون دلار در ۲۰۲۴ رسیده است؛ میانگین اندازهٔ سرمایه‌گذاری نیز از ۵۰۰ هزار دلار به ۱ تا ۳ میلیون دلار افزایش یافته است. حاشیهٔ سود این بخش ۲۵٪ است — بالاترین در جهان — در مقایسه با ۱۷٪ در کشورهای عضو ناتو و ۱۵٪ در اتحادیه اروپا، که جذابیت اقتصادی فناوری دفاعی اوکراین را نشان می‌دهد.

ظهور سریع اوکراین به‌عنوان یک قدرت جهانی فناوری دفاعی، به‌صورت مستقل رخ نداده است. نوآوری‌های کلیدی و استارتاپ‌های موفق نیازمند بستری برای نمایش راه‌حل‌های خود، ارتباط با سرمایه‌گذاران و گسترش جهانی هستند. در این میان، IT Arena در لووف — بزرگ‌ترین رویداد فناوری اوکراین — نقشی حیاتی ایفا می‌کند.

امسال IT Arena از ۲۶ تا ۲۸ سپتامبر برگزار می‌شود و بیش از ۶٬۰۰۰ شرکت‌کننده از ۳۰ کشور را گردهم می‌آورد. در قلب این رویداد، مسابقهٔ استارتاپ‌ها قرار دارد — اصلی‌ترین رقابت استارتاپی کشور و صحنهٔ مرکزی برای نوآوری‌های پیشرو، از جمله در حوزهٔ فناوری دفاعی. بسیاری از راه‌حل‌های دفاعی ارائه‌شده در این رویداد در جریان جنگ تمام‌عیار شکل گرفته‌اند، زمانی که نوآوران اوکراینی به نیازهای فوری میدان نبرد پاسخ می‌دادند. با توجه به اهمیت این حوزه، IT Arena یک بخش ویژهٔ فناوری دفاعی ایجاد کرده تا استارتاپ‌ها بتوانند پروژه‌های خود را ارائه دهند، سرمایه جذب کنند و در سطح جهانی توسعه یابند.

شرکت‌کنندگان این رقابت فرصت منحصربه‌فردی برای ارتباط با شرکت‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر، سرمایه‌گذاران فرشته و سرمایه‌گذاران جهانی خواهند داشت — و می‌توانند راه‌حل‌های آزمایش‌شده در میدان نبرد اوکراین را به بازارهای بین‌المللی عرضه کنند.

برای سومین سال پیاپی، شرکت‌کنندگان مسابقهٔ استارتاپ ۲۰۲۵ در دو دسته رقابت خواهند کرد: عمومی و دفاعی، که دومی بر فناوری دفاعی و امنیت سایبری تمرکز دارد. فناوری دفاعی همچنان رقابتی‌ترین دسته است، با ۵۲ درخواست ارسال‌شده، که نشان‌دهندهٔ اهمیت فزایندهٔ نوآوری‌های امنیت‌محور اوکراین است. در مجموع ۲۰۲ درخواست از تیم‌های اوکراینی و بین‌المللی دریافت شد، از جمله استارتاپ‌هایی از ورشو، برلین، تالین، کاوناس، مینه‌سوتا، بوستون، داندی و هنگ‌کنگ.

با چنین تنوعی از شرکت‌کنندگان، این رقابت به یکی از رویدادهای مهم برای جذب سرمایه‌گذاران تبدیل شده است. امسال صندوق سرمایه‌گذاری آن به رقم بی‌سابقهٔ ۱۲٫۵ میلیون دلار رسیده و فرصت‌های قابل‌توجهی برای رشد استارتاپ‌ها فراهم کرده است.

در سال ۲۰۲۴، شرکت‌کنندگان بیش از ۲ میلیون دلار سرمایه جذب کردند، که نشان‌دهندهٔ قدرت این رویداد در ایجاد پل میان نوآوران اوکراینی و سرمایه‌گذاران جهانی است. یکی از نمونه‌های برجسته، Hard Cat Drones است — استارتاپی که سیستم‌های بدون سرنشین برای عملیات رودخانه‌ای و دریایی توسعه می‌دهد. پهپادهای انتحاری و شناسایی این شرکت، که توسط نیروهای مسلح اوکراین آزمایش شده‌اند، پس از نمایش در IT Arena 2024، سرمایه‌گذاری استراتژیکی از شرکت Double Tap Investments دریافت کردند.

این رقابت همچنین مجموعه‌ای متنوع از سرمایه‌گذاران را جذب می‌کند — از صندوق‌های محلی تا شرکت‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر بین‌المللی — که همگی مشتاق حمایت از راه‌حل‌های اثبات‌شدهٔ دفاعی اوکراین هستند. میانگین ارزش‌گذاری استارتاپ‌ها ۵ میلیون دلار است و تیم‌ها معمولاً به دنبال جذب حدود ۶۰۰ هزار دلار سرمایه برای رشد خود هستند.

ابتکارهایی مانند مسابقهٔ استارتاپ IT Arena نشان می‌دهد که فناوری اوکراین نه‌تنها پاسخگوی نیازهای فوری جنگ است، بلکه می‌تواند جهان را در نوآوری‌های دفاعی رهبری کند.